กรมโยธาธิการและผังเมือง น้อมรำลึก 162 ปี นายช่างใหญ่แห่งกรุงสยาม

28 เม.ย.68 เวลา 8.30 น. นายพงษ์นรา เย็นยิ่ง อธิบดีกรมโยธาธิการและผังเมือง เป็นประธาน พิธีน้อมรำลึกในพระมหากรุณาธิคุณสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ เนื่องในวันคล้ายวันประสูติ ครบรอบ 162 ปี

 

โดยมี หม่อมหลวงตรีจักร จิตรพงศ์ พระญาติราชสกุลจิตรพงศ์  ดร. พงศ์รัตน์ ภิรมย์รัตน์ อดีตอธิบดีกรมโยธาธิการและผังเมือง ปัจจุบันดำรงตำแหน่งที่ปรึกษารองนายกรัฐมนตรีและรัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย นายพรพจน์ เพ็ญพาส อธิบดีกรมที่ดิน ผู้บริหาร ข้าราชการ พนักงานราชการ ลูกจ้างและบุคลากรกรมโยธาธิการและผังเมือง ร่วมพิธี เพื่อน้อมรำลึกถึงพระกรุณาธิคุณของ “สมเด็จครู” ผู้ทรงพระปรีชาด้วยพระวิริยอุตสาหะในการพัฒนาบ้านเมืองให้มีความศิวิไลซ์ในฐานะ “นายช่างใหญ่แห่งกรุงสยาม” 

พร้อมสืบสานพระปณิธานในการสร้างสรรค์บ้านเมืองด้วยความมุ่งมั่นในการขับเคลื่อนภารกิจต่าง ๆ ของกรมโยธาธการและผังเมือง ให้ปรากฏผลสัมฤทธิ์และสำเร็จเป็นรูปธรรม โดยมีความมุ่งหมายสำคัญคือคุณภาพชีวิตที่ดีของประชาชนคนไทยอย่างยั่งยืน ณ กรมโยธาธิการและผังเมือง ถนนพระรามที่ 6

นายพงษ์นรา เย็นยิ่ง อธิบดีกรมโยธาธิการและผังเมือง กล่าวว่า กรมโยธาธิการและผังเมืองมีรากฐานและวิวัฒนาการนับจากห้วงเวลาที่มีประกาศพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯ ให้สถาปนา “กรมโยธาธิการ” ใน พ.ศ. 2432 เมื่อครั้งรัชกาลพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พระมหากษัตริย์ รัชกาลที่ 5 แห่งพระบรมราชจักรีวงศ์ ซึ่งต่อมาทรงพระกรุณาให้ยกฐานะเป็น “กระทรวงโยธาธิการ” ใน พ.ศ. 2435

โดยมีสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ ซึ่งทรงพระปรีชาทางเชิงช่างและศิลปกรรมหลากแขนง ทรงดำรงตำแหน่งอธิบดี และเสนาบดี พระองค์แรก ทำหน้าที่ควบคุมดูแล   งานโยธาธิการและการก่อสร้างทั้งหมดของประเทศ ทำให้ต้องทรงศึกษาหาความรู้เพิ่มเติมทั้งงานช่างแผนเก่าและใหม่ เป็นเหตุให้ทรงได้รับการเรียกจากเจ้านายพระบรมวงศานุวงศ์ว่า “นายช่างใหญ่แห่งกรุงสยาม” และพระองค์ทรงได้รับคำสรรเสริญพระเกียรติคุณยกย่องเทิดทูลว่าทรงเป็น “สมเด็จครู” ของงานช่างทั้งปวง

สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ ทรงเริ่มต้นการพัฒนากรุงเทพฯ ตามแบบสมัยใหม่โดยวางรากฐานการก่อสร้างถนน และสะพานในกรุงเทพมหานคร ทรงกำหนดให้กรมโยธาธิการมีหน้าที่ออกแบบทำแผนที่ ปักปันที่ดิน กำหนดงบประมาณก่อสร้างดำเนินการก่อสร้างและควบคุมการก่อสร้างให้ถูกต้องตามหลักการ รวมถึงการดูแลซ่อมแซม ซึ่งผลงานสำคัญคือ โครงการถนนอำเภอสำเพ็ง จำนวน 18 สาย

เช่น ถนนเยาวราช ถนนจักรวรรดิ ฯลฯ และถนนสายที่สำคัญอีกหลายสาย ได้แก่ ถนนราชดำเนินกลาง ถนนราชดำเนินนอก ใน พ.ศ. 2442 ได้ดำเนินการก่อสร้างถนนเข้าในเขตชุมชนการค้า สถานที่ราชการ ชุมทางคมนาคมต่าง ๆ ซึ่งไม่เพียงรองรับการเติบโตทางเศรษฐกิจของพระนคร แต่ยังเป็นศรีสง่าแก่บ้านเมือง อำนวยประโยชน์ในการไปมาหาสู่ค้าขายกันได้สะดวกรวดเร็ว ทำให้มีการสร้างบ้านเรือนราษฎรออกไปจากใจกลางเมือง

ซึ่งเท่ากับเป็นการขยายอาณาเขตพระนครให้กว้างขวางกว่าเดิม ถนนและสะพานยังเป็นปัจจัยสำคัญในการเผยแพร่วัฒนธรรมความเจริญต่าง ๆ จากเมืองหลวงให้ขยายกว้างออกไปยังหัวเมืองต่างๆ อีกด้วย

เพื่อเป็นการน้อมรำลึกในพระมหากรุณาธิคุณ สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์  ผู้เป็นต้นแบบในการทำความดีงามเพื่อสังคมส่วนรวม กรมโยธาธิการและผังเมืองได้จัดสร้างพระอนุสาวรีย์ของสมเด็จ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ ประดิษฐาน ณ บริเวณด้านหน้ากรมโยธิการและผังเมือง ถนนพระรามที่ 6 โดยสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ เสด็จพระราชดำเนินทรงเปิดพระอนุสาวรีย์ เมื่อวันพฤหัสบดีที่ 27 กันยายน 2550

กรมโยธาธิการและผังเมือง ได้จัดงานวันคล้ายวันประสูติสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ เป็นประจำทุกปีอย่างต่อเนื่อง และในวันจันทร์ที่ 28 เมษายน 2568 ครบรอบ 162 ปี ข้าราชการ ลูกจ้าง และพนักงานราชการ ขอตั้งจิตมั่นดำเนินตามภารกิจด้านช่าง และศิลปะวิทยาการตามแบบอย่าง "สมเด็จครู” ที่ได้ทรงริเริ่มไว้ และขอสืบสานพระปณิธาน เพื่อร่วมกันสร้างสรรค์พัฒนาเมืองให้มีความงดงาม และเจริญรุ่งเรืองสืบไป