พระแม่โพสพ คือใคร พร้อม วิธีบูชาพระแม่โพสพ

พระแม่โพสพ เป็นเทพีกลางท้องทุ่งนา เป็นผู้ทรงอานุภาพช่วยชุบชีวิตมนุษย์ให้มีน้ำมีนวล ผิวพรรณผ่องใส ช่วยให้อิ่มท้อง เพิ่มพลังให้มนุษย์มีเรี่ยวแรง ด้วยเมล็ดพันธุ์ข้าว 

ตำนานพระแม่โพสพ

แม่โพสพ เป็น เทวีแห่งข้าว มีพาหะเป็นปลากรายทองและปลาสำเภา วันหนึ่งที่เมืองไพสาลีกลางสโมสรสันนิบาตมนุษย์ได้ปรึกษากันว่าระหว่างพระพุทธเจ้าและแม่โพสพใครมีคุณมากกว่ากัน ที่ประชุมต่างกราบทูลว่าคุณของพระพุทธเจ้าใหญ่กว่าแม่โพสพ และพระเพชรฉลูกรรณได้ฟังดังนั้นก็ข้องใจว่ารักษามนุษย์อยู่ มนุษย์ไม่เห็นความดีจึงทรงปลากรายหนีไปยังป่าหิมพานต์เขาคชกูฏ 

เมื่อแม่โพสพจากไปก็เกิดความอดอยากขึ้นในโลกมนุษย์ ทำไร่ไถนาไม่มีข้าวมีแต่แกลบ มนุษย์จึงชวนกันไปเฝ้าพระพุทธเจ้า พระพุทธเจ้าให้พระมาตุลีไปเชิญนางกลับ พระนางตุลีตามไปถึงเขาทบกันก็ไปไม่ได้ จึงใช้ให้ปลาสลาดไปตามต่อจนพบ ปลาสลาดได้อ้อนวอนขอให้นางกลับคืนโลก นางตอบว่า

“อยู่ที่นี่เราสบาย ถ้าจะไปใจแม่หายเพราะเขาไม่รู้บุญคุณ แม่จะให้แต่เมล็ดข้าวไปดูแลฝูงคน เมื่อเก็บนึกถึงเรา เราจะไปปีละหน ตรวจดูผู้คน เก็บเกี่ยวแล้วให้ทำขวัญ” 

นางได้มอบเมล็ดข้าว 7 เมล็ดไปทำพันธุ์ พระเพชรฉลูกรรณให้แม่เหล็ก 1 อันสำหรับตั้งพร้า นางยังสั่งด้วยว่ามนุษย์ทำไร่ไถนา เมื่อข้าวใกล้สุกก็ให้จัดพิธีทำขวัญให้แต่งด้วยขวัญข้าว และด้วยที่ปลาสลาดเป็นผู้บอกทางที่นางซ่อนแก่พระมาตุลี นางจึงสั่งนำปลาสลาดมาเป็นเครื่องเซ่นสังเวยด้วย

ปลาสลาดก็ลากลับมาเล่าให้พระมาตุลีฟังตามคำ “แม่โพสพ” พระมาตุลีรับเมล็ดข้าวแล้วเหาะกลับ ในระหว่างทางพระมาตุลีจึงหยุดพักอาบน้ำนกกระจาบได้แอบลักเมล็ดข้าวสองเมล็ด บินหนี ข้าวสองเมล็ดได้ตกลงมายังโลกมนุษย์กลายเป็นข้าวผี พระมาตุลีนำเมล็ดข้าวพันธุ์ข้าวถวายพระพุทธเจ้าพระพุทธเจ้าจึงเรียกมนุษย์มา พร้อมกัน ทรงอธิบายให้มนุษย์ฟัง และแจกเมล็ดพันธุ์ข้าวให้แก่มนุษย์ ตั้งแต่นั้นมาเมื่อข้าวใกล้สุกมนุษย์จะทำขวัญเชิญแม่โพสพเป็นประจำทุกปี

วิธีบูชาพระแม่โพสพ

วิธีบูชา “พระแม่โพสพ” นั้นเป็นการไหว้บูชาสำหรับชาวนาที่ต้องทำนาปลูกข้าว โดยพิธีแรกหว่านข้าวในทุกปี เป็นพิธีภายในครอบครัวมีการหาฤกษ์ที่ดีในการไหว้พระแม่โพสพ โดยมีการเตรียมดินบริเวณมุมคันนา เอาข้าวขวัญที่เก็บไว้มาปลูก และค่อยหว่านเมล็ดข้าวเพื่อเอาฤกษ์เอาชัย พร้อมบอกกล่าวด้วยคาถา และถ้อยคำที่ดี ขอให้แม่โพสพอย่าตกใจ ฝากแม่โพสพไว้กับแม่ธรณี พระภูมิ และผีต่างๆในทุ่งนา เมื่อทำพิธีแรกหว่านแล้ว ต่อไปจะหว่านข้าววันไหนก็ได้ในฤดูกาลนั้น

พิธีแรกดำนา สำหรับข้าวนาดำ แรกดำนานั้นต้องหาฤกษ์ที่ดีมากที่สุด เป็นวันที่จะทำให้ทั้งคน ข้าว สัตว์ มีแต่ความอุดมสมบูรณ์ ปลอดภัย แม่โพสพอยู่อย่างร่มเย็น ในพิธีนี้ เจ้าของที่นาต้องทำพิธีต้องขอร้องให้พระภูมิเจ้าที่ แม่ธรณี ผีตาแฮก ผีทุ่ง ผีนา ตลอดจนสิ่งศักดิ์สิทธิ์ต่างๆ ที่นับถือ ขอร้องให้ช่วยกันดูแลแม่โพสพให้ดี โดยสัญชาว่าจะนำสิ่งของมาเซ่นสังเวยในโอกาสต่อไป

พิธีรับขวัญแม่โพสพ

การรับขวัญแม่โพสพนั้น ข้าวพันธุ์พื้นเมืองโดยทั่วไปจะเริ่มตั้งท้องประมาณต้นเดือนตุลาคม เมื่อข้าวเริ่มตั้งท้องชาวนาจะสร้างศาลเพียงตาชั่วคราวขึ้นมา ใส่เครื่องสังเวยรับขวัญแม่โพสพ เป็นการเตือนสิ่งศักดิ์สิทธิ์ว่าให้ช่วยดูแลอย่างใกล้ชิดพิธีรับขวัญแม่โพสพนี้ ภาคใต้เรียกว่า พิธีคดข้าว ภาคกลางบางถิ่นเรียก ส่งข้าวบิณฑ์ ทางเพชรบุรีเรียกว่า พิธีทำขวัญข้าว เพื่อรับขวัญแม่โพสพที่เริ่มตั้งท้อง ชาวนาเพชรบุรีนิยมจัดพิธีนี้ในวันศุกร์ ข้างขึ้น
เดือน 12

ของไหว้พระแม่โพสพ

1. ข้าว 

2. ปลา

3. อาหาร

4. กล้วย

5. อ้อย

6. ถั่ว

7. งา

8. ขนม

9. ผลไม้รสเปรี้ยว

10. กระจก

11. แป้ง

12. เสื้อผ้า

13. หวีผม

วิธีขอขมาพระแม่โพสพ

พิธีทำขวัญลานนวดข้าว ขวัญข้าว ลานขวัญก็มีขวัญ เมื่อเก็บเกี่ยวข้าวเสร็จแล้ว ก่อนนวดข้าวชาวนาต้องมีพิธีทำขวัญ เพื่อเป็นการบอกกล่าวขอขมา ตามความเชื่อแล้วเชื่อกันว่าเป็นหลักประกันความมั่นคงในชีวิตว่าจะมีข้าวกินตลอดไป พิธีกรรมนี้ภาคกลางเรียกว่า ทำขวัญลา (นวดข้าว) ภาคอีสานเรียกว่า (บุญคูณลาน) เป็นพิธีทำบุญสู่ขวัญข้าวเป็นการเฉลิมฉลองในโอกาสเก็บเกี่ยวข้าวเสร็จ หมอขวัญจะเป็นคนหาฤกษ์งามยามดี และจะมีพิธีสงฆ์สวดมนต์เย็นที่ลานนวดข้าว รุ่งเช้าก็ทำบุญเลี้ยงพระบริเวณลานนวดข้าว ถือว่าเป็นการบูชาคุณของข้าว และอุทิศส่วนกุศลให้กับแม่ธรณี ตายาย พระภูมิ เจ้าที่ สิ่งศักดิ์ต่างๆ 

พิธีสู่ขวัญข้าวบนยุ้ง เป็นการเลี้ยงอาหารเพื่อนบ้านเพื่อแก้บน เช่นสังเวยอาหารให้ทวยเทพอารักษ์ สิ่งศักดิ์สิทธิ์ต่างๆ ที่ให้การคุ้มครองปกป้องคน สัตว์ พืชพรรณธัญญาหารให้ได้ผลดี เป็นการอุทิศส่วนกุศลให้กับ พระแม่โพสพ พระฤาษี ผีปู่ย่า หลังการเก็บเกี่ยวที่พื้นนา เป็นการขอขมาที่ได้ล่วงเกินแม่โพสพ เช่น ได้นวด ได้ดำ ได้ถอน ได้หว่าน ได้ปักดำ ได้เก็บเกี่ยว ได้หาบคอน ตลอดจนฤดูกาลที่ผ่านมาและที่จะกระทำต่อไป ขอแม่โพสพจงอย่าถือสาและให้อโหสิกรรมด้วย

คาถาบูชาพระแม่โพสพ

โพสะวะโภชะนัง อุตตะมะลาภัง มัยหัง สัพพะสิทธิหิตัง โหตุ (3 จบ)

ขอบคุณภาพจาก : โซเชียลมีเดีย

ข้อมูล